අතු අතර නිතර හමුවෙන- තුරු හාල්දන්ඩා

අද ලිපියෙන් කතා කරන්න යන්නේ අපේ රටේ තරමක් විතර බහුලව හමුවෙන සර්පයෙක් ගැනයි. තුරු හාල්දන්ඩා කියලා සිංහලෙන් මෙන්ම ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් Common Bronze යනුවෙන් හදුන්වන මේ සර්පයා විද්‍යාත්මකව Dendrelaphis tristis  යන නමින් හදුන්වනවා. මෙයා Colubridae කියන සර්ප කුළයට අයිත් සර්පයෙක්. මෙන්න මේ විදිහට මෙයාව වැඩිදුරටත් වර්ගීකරණය කරන්න පුලුවන්.

Kingdom: Animalia

Phylum: Chordata

Class: Reptilia

Order: Squamata

Suborder: Serpentes

Family: Colubridae

 Genus: Dendrelaphis

තුරු හාල්දන්ඩා ශ්‍රී ලංකාවේ තෙත් අතරමැදි හා වියළි කලාප වල හමුවෙනවා. ශ්‍රී ලංකාව හැරනු විට ඉන්දියාව වැනි දකුණු ආසියාතික රටවල් කිහිපයකින් විතරයි මේ සර්පයාව දැකගන්න පුලුවන් වෙන්නේ.

 මේ සර්පයා අලු පාටට හුරු දුඹුරු පාට ශරීරයක් දරනවා. උල්වූ හිස හා එහි සිට පහලට ගමන් කරන ලෝකඩ පාට රේඛාවක් දැක ගන්න පුලුවන්. හිසේ පිහිටි විශාල ඇසේ පැහැදිලි කණිනිකාවක් පිහිටනවා. තුරු හාල්දන්ඩා කියන්නේ ක්‍රියාශීලී මෙන්ම ආක්‍රමණශීලී සර්පයෙක්. ගස් අතර වේගයෙන් සංචරණය කිරීමේ හැකියාවක් තියෙනවා. වේගයෙන් පැන ගොදුරු අල්වා ගන්නවා.

මෙයා විෂ රහිත සර්පයෙක්.  70- 90 cm පමණ දිගකට වැඩෙනවා. සැප්තැම්බර් සහ පෙබරවාරි අතර කාලවලදී වරකට බිත්තර 6ත් 7ක් අතර සංඛ්‍යාවක් දමනවා. කුඩා කුරුලු බිත්තර ආහාරයට ගනී.

     

ජායාරූ www.srilankanreptiles.com

               www.srilankareptile.com

ලෝකය පුරා සර්පයෝ....

හැමදාම වගේ ලංකාවේ ඉන්න සර්පයෝ ගැන කතා කරන හින්දා අද ලෝකේ පුරා සර්පයෝ ව්‍යාප්ත වෙලා ඉන්නේ කොහොමද කියලා දැනුවත් කරන්න හිතුනා. සර්ප විශේෂ 2900කට අධික ප්‍රමාණයක් ලොව පුරා විසිරිලා ඉන්නවා. ඇන්ටාටිකාව හැරුනු කොට අන් සියලුම මහද්වීප වලින් සර්පයින් මුණ ගැහෙනවා. ගැඹුරු මුහුදු පතුලේ වගේම 5000m කට වඩා උස්වූ කදුමුදුන් වලද මොවුන් දිවි ගෙවනවා. කොහොම වුනත් අයර්ලන්තය වගේ සර්පයින්ගෙන් තොර වූ දූපත්ද ලොව පුරා වාර්තා  වෙනවා.

ලෝකය පුරා ජීවත් වෙන බොහෝ සර්පයින් සාමාන්‍යයෙන් 1m පමණ දිගකින් යුක්ත කුඩා සතුන් වුනත් 9m  පමණ දිගකට වර්ධනය වන රෙටිකියුලේටඩ් පිඹුරාගේ (Reticulated python) පටන් 10cm පමණ කෙටි වූ ශරීරයක් දරන Leptotyphlops carlae දක්වා පුලුල් පරාසයක මොවුන්ගේ ශරීර ප්‍රමාණ විසිරී පවතී. එසේම 100kg ආසන්න ස්කන්ධයකින් හෙබි කොළ ඇනකොන්ඩා (green anaconda)  වැනි සර්පයින්ද ලොව ජීවත් වෙනවා.

රෙටිකියුලේටඩ් පිඹුරා ( Python reticulatus )

ගිණිකොණ දිග ආසියාතික රට වලින් හමුවන රෙටිකියුලේටඩ් පිඹුරා (Python reticulatus) ලොව දිගින් වැඩිම සර්පයා පමණක් නෙමෙයි දිගින් වැඩිම උරගයා කියන වාර්තාවටද හිමිකම් කියනවා. ඒ වුනත් මෙයා විෂ රහිත සර්පයෙක්.ඉතා හොදින් පිහිනීමේ හැකියාවක් තියෙනවා. Phythonidae කුළයට අයත් සර්පයෙක් වන මොහුට මිනිසෙකු වුවත් පහසුවෙන් ගිල දැමීමේ හැකියාවක් පවතිනවා.

Leptotyphlops carlae

Leptotyphlops carlae දැනට ලොව හමුවී ඇති දිගින් අඩුම සර්ප විශේෂය ලෙසින් සැලකෙනවා.  මොවුන්  බාබිඩෝස් වල පිහිටි කැරිබියන් දූපත්වලට ආවේණිකයි. 2008 වසරේදි තමයි මෙයාලව මුලින්ම හොයා ගත්තේ. මේ කුඩා සර්පයා Leptotyphlopidae කියන සර්ප කුළයට අයත් වෙනවා.මෙම සර්ප විශේෂයේ මෙතෙක් හමුවී ඇති දිගින් වැඩිම සත්වයා 10.4cm දිගකින් යුක්තය.

ඇනකොන්ඩා( Eunectes murinus)

පෘතුවිය මත වෙසෙන විශාලත්වයෙන් සහ බරින් වැඩිම සර්ප විශේෂය වන්නේ කොළ ඇනකොන්ඩා( Eunectes murinus) නමින් හදුන්වන සර්ප විෂේශයයි. මෙයාලත් විෂ  රහිත සර්ප විෂේශයක්. ඇනකොන්ඩා දකුණු ඇමරිකාවෙන් හමුවන දක්ෂ පිහිනුම් කරුවෙක්. මෙයා  Boidae කියන් සර්ප කුළයට අයත් වෙනවා.

ජායාරූප- http://kids.britannica.com    

 http://upload.wikimedia.org

http://gallery.usgs.gov

පලා පොළගා.. Sri Lankan green pit viper

අද අපි කතා කරන්න යන්නේ මුලු ලෝකෙන්ම අපේ රටේ විතරක් හම්බුවෙන පළා පොළගා ගැනයි. Sri Lankan green pit viper, Sri Lankan pit viper, green pit viper වගේ නම් වලින් හදුන්වන මේ සර්පයා විද්‍යාත්මකව   Trimeresurus trigonocephalus  කියලා හදුන්වනවා. මෙයාව මෙන්න මේ විදිහට වැඩිදුරටත් වර්ගීකරණය කරන්න පුලුවන්.

Kingdom:   Animalia

Class:          Reptilia

Subclass:    Lepidosauria

Order:        Squamata

Suborder: Serpentes

Infraorder: Alethinophidia

Family:       Viperidae

Subfamily:   Crotalinae

Genus:       Trimeresurus

ශ්‍රී ලංකාවේ ශුෂ්ක කලාපයේ සහ උස් කදු මුදුන් හැරුනු විට ප්‍රධාන දේශගුණික කලාප තුනේම මේ සර්පයා වාර්තා වෙනවා. නමුත් තෙත් කලාපයේ තෘණභූමි වැසි වනාන්තර ආශ්‍රිතව බහුලවම හමුවෙනවා. එයට අමතරව මුහුදු මට්ටමේ සිට 150 සහ 1800 අතර විහිදී ඇති තේ කෝපි කොකෝවා, කරදමුංගු වගාවන් ආශ්‍රිතවද පලා පොළගා වාර්තා වෙලා තියෙනවා.

පලා පොළගා මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ශරීරයක් දරන සාමාණයෙන් 60 75    පමණ ප්‍රමාණයකට දිගින් වැඩෙන සර්පයෙක්. ගැහැනු සතා පිරිමි සතාට වඩා ප්‍රමාණයෙන්

විශාලයි. අනෙකුත් පොලගුන්ගේ මෙන්ම පලා පොළගාගේද පැහැදිලි ත්‍රිකෝණාකාර හිසක් දැක ගන්න පුලුවන්, මේ නිසා හිස පැහැදිලිව ගෙලන් වෙන්වෙලා තියෙනවා. දර්ශීය පලා පොලගෙකුගේ ශරීරය කොල වර්ණයෙන් යුක්ත වෙනවා. නමුත් ඇතැම් අවස්ථාවලදී කොල පාටින් වෙනස් වූ වර්ණ දරන පලා පොලගුන්ද වාර්තා වෙලා තියෙනවා. මෙයාලගේ  ශරීරය පුරා කලු පැහැති රටාවක් දැක ගන්න පුලුවන්. තෙත් කලාපයේ  හමුවන සතුන්ගේ  මෙම කලු පාට රටාව වඩාත් පැහැදිලිව පිහිටලා තියෙනවා.

පලා පොළගා මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ විශ සහිත(moderately venomous) සර්පයෙක්. විෂේ ප්‍රධාන ලෙසටම රැධිර සංසරණයට බාධා ගෙන දෙන ධූලක (haemotoxic)අන්තර්ගත වෙනවා. සර්ප දෂ්ඨනයෙන් පසු දෂ්ඨ කල ස්ථානයේ  ඉදිමීමක් මෙන්ම වේදනාවක්ද ඇති වෙනවා.  හෘදයේ සහ වකුගඩු වල අකර්මන්‍යතා ඇත වූ අවස්ථා වාර්තා වෙනවා. කෙසේ නමුත් පලා පොලගෙකුගේ දෂ්ඨනයක් නිසා මරණය සිදුවූ අවස්තා නම් තවම වාර්තා වෙලා නැහැ.

පලා පොළගා රැක් වාසී සර්පයෙක්(arboreal).නමුත් ඇතැම් විට ආහාර සොයා ගැනීම පිණිස පොලවටද බහින අවස්ථා තියෙනවා. උදැසන කාලයේ හිරු එළිය ලැබීම පිණිස වලිගය පටලවා ගෙන අතු මතට වී සිටිනු දැක ගන්න පුලුවන්.

පලා පොළගා එතරම් සටන්කාමී සර්පෙයකු නොවේ. නමුත් තදින් කුපිත කල අවස්ථාවකදී වලිගය සොලවමින් ශරීරයේ ඉදිරි පෙදෙස දගර ගසාගෙන සපා කෑමට පනී.

ජලාබුජ( Vivipary) සර්පෙයක් වන මේ සර්පයා ජුනි ජූලි මාස වලදී වරකට පැටවුන් 25ක් පමණ සංඛ්‍යාවක් බිහි කිරීම සිදු කරනවා. ආහාර වශයෙන් ගෙම්බන් කුඩා ක්ෂීරපායින් මෙන්ම පක්ෂීන්ද දඩයම් කිරීම සිදු කරනවා.

ශ්‍රී ලංකාවට අන්‍යනය වු මේ සර්පයා වද වී යාමට නොදී ආරක්ෂා කර ගැනීම අපි හැමෝගේම වගකීමක්.

 

ඡායාරූප

http://cdn2.arkive.org

http://calphotos.berkeley.edu